تربیت [روزنامه]
مرور بر اساس
یکی از روزنامه‌های مفید که مدت نه سال تمام با مقالات ادبی و تاریخی منتشر شده روزنامه تربیت است. این روزنامه که به صاحب امتیازی و مدیری «ذکاءالملک» در طهران تاسیس شده به علت اشتمال آن بر مقالات سودمند و مفید پیوسته طرف توجه دانشمندان بوده و به خصوص از لحاظ نثر فارسی و زیبائی خط کمتر در میان روزنامه‌های فارسی زبان نظیر و مانند دارد و از این رو جای آنرا دارد که ما به تفصیل از آن‌گفتگو نموده و جزئیات آن را شرح دهیم. نمره اول روزنامه تربیت در چهار صفحه به قطع بزرگ «قطع جراید آغاز مشروطیت» با چاپ سنگی؛ به خط نستعلیق خوب و کاعذی مرغوب، طبع و در تاریخ پنجشنبه یازدهم شهر رجب ۱۳۱۴ قمری مطابق هفدهم دسامبر ماه فرانسه ۱۸۹۶ میلادی منتشر شده است. طبق معمول جراید قبل از مشروطیت درگوشه عنوان روزنامه جمله «با اجازه وزارت جلیله انطباعات» چاپ شده و بالای اسم روزنامه جمله «هوالمعین» درج است. قیمت روزنامه در داخله نمره ۵ شاهی و در خارجه اجرت پست علاوه شده. در ستون اول شماره اول شرحی بدین قسم تحت عنوان «اعلان» درج است: «اعلان. به یاری قادر متعال جلت حکمته و قدست اسمائه و به اجازه وزارت جلیله انطباعات این روزنامه هفتگی موسوم به «تربیت» شروع به طبع نمود و دری از مفاوضت به روی ارباب دانش گشود. هرکس حرفی سودمند داشته باشد به واسطه این جریده می‌تواند بگوید و در راه حب وطن گامی و راهی بپوید این ورقه مشتمل بر هرگونه مطلب مفید است و از قید اغراض و رسمیت و مدح و قدح و غیرها فارغ و آزاد قیمت آن سهل و مناسب نه مجانا به احدی داده می‌شود نه حکما در خریداری آن هر نفسی مختار است و عالم عالم اختیار.» روزنامه تربیت علاوه بر مقالات مفید و ترجمه‌های نافع که با عباراتی دلکش داراست، پاورقیهای مفید چه به صورت کتاب و چه به شکل ترجمه از کتب و رسائل خارجی در آن درج شده که به دگر بعضی از این پاورقیها می‌پردازیم. قسمتی از ترجمه پاورقیها به قلم مرحوم میرزا محمد علی فروغی فرزند ذکاءالملک است. پاورقیهای روزنامه از شماره دوم شروع می‌شود.
منبع: صدر هاشمی، م. (1363). تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: کمال.
