کشکول [روزنامه]
مرور بر اساس
روزنامه کشکول در تهران به مدیری (مجدالاسلام کرمانی) تأسیس و در سال ۱۳۲۵ قمری منتشر شده است. شماره اول این روزنامه در چهار صفحه به قطع وزیری با چاپ سنگی طبع و در تاریخ شنبه پانزدهم شهر صفرالمظفر ۱۳۲۵ قمری مطابق ۳۰ مارس ۱۹۰۷ میلادی منتشرشده است. در این شماره پس از درج مقاله افتتاحی که ذیلا نقل می‌نمائیم، بقیه صفحات آن مشتمل بر چند کاریکاتور است و منجمله صفحه ۴ آن مشتمل بر کاریکاتور بانک ملی و هجوم مردم در بانک برای‌گذاشتن پول در آنجا است. در این کاریکاتور از زبان هر کسی مطلبی نوشته یکی می‌گوید (هر چه داشتم دادم آسوده شده نه از دزد می‌ترسم نه از مدعی) دیگری می‌گوید:(داداش بگذار ما برویم پولمان را بدهیم راحت شویم) ثالثی می‌گوید: (جائیکه وقت پول دادن آنقدر شلوغ باشد آیا وقتی که بخواهیم بگیریم چه خبر خواهد بود) کاریکاتور صفحه سوم مربوط به (شرکت عمومی) است که مردم را از مقابل آن دور می‌کند و می‌گوید (پولتان را بگیرید ولم کنید) ولی آنها جواب می‌دهند:(خیر آنطور نیست ما پول داده راه ساخته‌ایم که تا قیامت فایده ببریم) در نیمی از صفحه دوم تصویر دو نفر که مشغول مذاکره‌اند چاپ شده یکی می‌گوید:(بانک ملی دایر شده پول لازم دارد) دومی جواب می‌دهد:(ماکه هرچه داشتیم به شرکت عمومی دادیم رندان خوردند) امضای (حسینعلی)که ترسیم کننده کاریکاتورهاست در صفحه چهارم چاپ شده است. تمام صفحات چهارم روزنامه و در بعضی از شماره‌ها صفحات سوم و دوم روزنامه متشمل بر کاریکاتور است و از این جهت در عنوان روزنامه نوشته است که هر یک از دانشمندان که صور موهوم خنده‌آمیز عبرت‌انگیزی که به کسی بر نخورد طرح نموده به اداره بفرستد درج و ترسیم خواهد شد. آنچه از مقاله نگاشته شده در روزنامه مستفاد می‌شود این است که روزنامه ندای وطن که مدیری آن به امجدالاسلام کرمانی بوده چون کاریکاتور نداشته، برای ترسیم کاریکاتور، روزنامه کشکول تأسیس گردیده و قیمت آن جداگانه است. در عنوان روزنامه (کشکولی) رسم شده و به دیواره آن نوشته است:(همه چیز دارد) و درزیر آن اسم روزنامه درج است اداره روزنامه کشکول: تهران، اداره روزنامه ندای وطن است. آبونه اشتراک سالیانه تهران هشت قران، در سایر ولایات داخله یک تومان، فرنگستان پنج فرانک، قفقاز و روسیه سه منات، هندوستان چهار روپیه. قیمت یک نسخه سه شاهی همان قسم که یادآور شدیم بیشتر اهمیت روزنامه کشکول برای کاریکاتور آن است و در صفحه اول آن مقالات مختلف و گاهی اشعاری چاپ شده است. اخبار داخله و خارجه به طور اختصار در آن درج گردیده. چون روزنامه کاریکاتور داشته لذا با چاپ سنگی طبع شده و در هر شماره جمله (سلالة السادات آقا سیدمرتضی به سعی و اهتمام آقا میرزاحسن و میرزا عباسخان انطباع پذیرفت) چاپ شده است. ترسیم کاریکاتور روزنامه به عهده (میرزاعلی) نامی بوده که امضای او در بیشترها دیده می‌شود. روزنامه کشکول به خط (مرتضی نجم‌آبادی) است و (کتبه العبد مرتضی النجم آبادی) در بعضی از صفحات چاپ شده است. نویسندگان کشکول بغیر از مدیر آن مرحوم مجدالاسلام کرمانی، آقای (ضیاءلشگر) است که از شماره ۱۹ اشعاری بنام (اشعار وطنیه ضیاء لشگر) سروده و درج شده است.
منبع: صدر هاشمی، م. (1363). تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: کمال.
